COVID-19 pandemisinin, dünyada ve Türkiye’de emek piyasasının, özellikle güvencesiz çalışma koşullarına tabi olan aktörleri üzerindeki yıkıcı etkileri sürüyor. Güvencesiz ve esnek çalışmanın hâkim olduğu diğer sektörler gibi müzik sektörü de bu yıkımdan payını fazlasıyla alıyor.
Sevilla Üniversitesi Sosyoloji Bölümü doktora öğrencisi Selda Dudu, Mimar Sinan Üniversitesi Müzikoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Evrim Hikmet Öğüt ve müzik yazarı Özge Ç. Denizci’nin gönüllü emekleriyle ortaya çıkardığı Türkiye’de Müzik Emeği’nin Durumu araştırması, Türkiye’deki müzisyenlerin güvencesiz çalışma koşullarını verilerle somutlaştırıyor. Rapor, ayrıca müzik emekçilerinin sorunları arasında sayılmayan, hatta genellikle müzisyenler tarafından bile tanımlanmamış bazı sorunları tespit etmesi bakımından özgün içgörüler sunuyor.
Araştırmanın sonuçlarına göre, müzik sektöründeki istihdamın en az %60’ı geçici, proje bazlı, gündelik yevmiyeli vb. işlerden oluşuyor. Yarı zamanlı çalışma, %60 gibi bir oranla tam zamanlı çalışmadan daha yaygın durumda. Müzik sektörü çalışanlarının önemli bir bölümü (%62) ücretli işçi olarak çalışıyor. Kamuya bağlı kurumlar ise müzik sektörü çalışanlarının ancak küçük bir kısmını istihdam ediyor, bu istihdam gün geçtikçe tam zamanlı olmaktan ve sosyal güvenceden uzaklaşıyor.
Müzik emekçilerinin en az %60’ının SGK kaydı bulunmuyor. Tam zamanlı çalışma durumunda dahi SGK ödemelerinin yapılmaması yaygın. SGK kaydı bulunanların büyük kısmı giriş yapıldıktan sonra primlerini kendileri ödüyor. Çoğu durumda da ödemeleri devam ettirmedikleri için prim borçları bulunuyor.
Müzik emekçilerinin yaklaşık %60’ı örgütsüz hâlde. Müzik emekçilerinin %80’i çalıştığı kurumlarda iş güvenliği önemlerinin alınmadığını veya bu konuda bilgi sahibi olmadığını belirtiyor. Ayrıca müzik sektörü çalışanlarının %20’si ana gelirini müzik alanından kazanamazken, %70’i ikinci bir işe ihtiyaç duyuyor.
2019’da müzik emekçilerinin %30’u asgari ücretin ve %80’i dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırının altında gelir elde etti. 2020’de pandeminin etkisiyle bu oranlar daha da yükseldi. Müzik emekçilerinin %62’si asgari ücretin, %94’ü de dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırının altında gelir elde etti.
Müzik emekçileri tam zamanlı olarak haftada 45 saat (30 saat sahne/ofis ve 15 saat sahne/ofis dışı) çalışmalarına rağmen, içlerinden ancak azınlık bir grup kendini ve ailesini yoksulluk sınırının üstünde geçindirebilecek geliri elde ediyor.
8 Kasım-10 Aralık 2020 tarihleri arasında 410 müzik emekçisinin katıldığı online anket çalışması ve sınırlı sayıda görüşmeye dayanan rapora buradan erişebilirsiniz.
