TMMOB Maden Mühendisleri Odası, 9 Şubat 2023 tarihinde deprem bölgesinde gerçekleştirilen çalışmalara katılıp, incelemelerde bulunarak 6 Şubat 2023 Depremleri Ön İnceleme Raporu’nu yayımladı. Adana, İskenderun, Antakya, Kırıkhan, Nurdağı ve Gaziantep il ve ilçelerinde yapılan inceleme, gözlem ve görüşmelerde edinilen ilk bulgular şöyle:
-
En temel sorun, depremin büyüklüğüne karşı hükümetin, dolayısıyla AFAD’ın geç harekete geçmesi oldu. Bu nedenle arama kurtarma çalışmalarında son derece önemli olan ilk 1,5 gün kaybedildi. Deprem bölgelerinde, özellikle de ilçelerde ikinci gün öğleden itibaren kurtarma çalışmaları başlatıldı.
-
Her türlü afet çalışmasında tek kamusal yetkili olan AFAD, hem kapasite hem de zamanında ve etkin karar alma konusunda son derece yetersiz kaldı. Sivil toplumun çalışmalara katılımını engelleyerek vahametin artmasına yol açtı. AFAD’ın bu başarısızlığına rağmen çeşitli organizasyonlar ve sivil toplum hem arama kurtarma çalışmalarında hem de gerekli yardımları temin etme konusunda önemli katkılar sağladı.
-
Arama kurtarma çalışmalarında kullanılacak makine ve ekipman eksikliği, çalışmaların son derece yavaş yürütülmesine neden oldu. Depremin ilk dört gününde koordinasyon sorunu hâlâ çözülememiş olduğu gibi barınma ve iaşe sorunlarının da büyük ölçüde devam ettiği görüldü.
-
İaşe sorunları üçüncü günden itibaren azalmaya başladı, ilk dört gün çadır sorunu çözülemedi, özellikle yıkımın büyük olduğu Antakya’da çadır ve tuvalet oldukça acil ve öncelikli bir soruna dönüştü. Bu durumun salgın hastalık riski taşıdığı, arama kurtarma çalışmalarının da beşinci günden itibaren canlı bulgusu olan yerler dışında faaliyetin enkaz kaldırma faaliyetine dönüştüğü görüldü.
-
Arama kurtarma faaliyetleri yürüten madenciler günde 20 saat, zaman zaman 50 saat aralıksız çalışarak büyük bir özveri gösterdiler. Ancak barınma ve ulaşım sorunları yaşadılar, araçları bulunmayan ekipler ne yazık ki otostop yapmak zorunda kaldılar. Bu sorunlar, arama-kurtarma çalışmalarına oldukça olumsuz yansıdı.
-
Özverili çalışmaya rağmen makine ve ekipman yetersizliği nedeniyle çalışmalarda istenen sonuç elde edilemedi. Özellikle Antakya ve Kırıkhan’da mobil iletişimin sorunun beşinci günde giderilememiş olması, kurtarma ve yardım çalışmalarını etkiledi. Geçen bunca zamana karşın seyyar mobil yapı güçlendirilemedi, iletişim altyapısı geliştirilemedi.
-
Madenciler, AFAD ve halk nezdinde başarılı arama-kurtarma çalışmaları yürüttüler. Bulundukları yerlerde arama kurtarma faaliyeti madencilere devredildi, ancak kurtarma çalışmalarında enkaz altından canlı çıkartıldığı sırada AFAD ekiplerinin devreye girerek görüntü alıp sosyal medyada paylaştıkları görüldü.
-
Kurtarma çalışmaları sırasında AFAD yetkililerinin yanlış tutum ve davranışları sonuç almada eksiklikler yaşanmasına neden oldu. AFAD’ın kontrolsüz ve kayıtsız faaliyetleri bazı yerlerde aynı enkazlarda çifte çalışmaya neden oldu.
-
Madenci kurtarma ekipleri çalışmalarını tamamladıklarında ihtiyaç olan başka il ve ilçelere gitmek istediklerinde “talimat gelmeden olmaz” gerekçesiyle bekletildi, bu durum kurtarma çalışmalarını geciktirdi ve engelledi.
-
AFAD’ın enkazın en üst tarafından delik delerek kişiye ulaşma yöntemi hem daha zor gerçekleşti hem de can kaybına neden oldu. Oysa madenciler enkaz içinde madencilik yöntemleriyle, yani tahkimatlarla alt katlardan galeri açarak ilerledi, hedefe daha hızlı ve zarar vermeden ulaşabildi. Ancak bu farklı müdahale tarzı nedeniyle, AFAD, bazı yerlerde madencilerin arama kurtarma yöntemlerine müdahale etti, daha fazla yurttaşın kurtarılması mümkün olmadı.
