Çağımızın en afili delikanlılarından Leonard Cohen, yaklaşık iki yıl önce aramızdan ayrıldı. Yaşadığı seksen iki yılda, albümlerin ve romanların yanı sıra sekiz adet de şiir kitabı yayımladı. Cohen’in şiirlerinin, notlarının, karalamalarının ve şarkı sözlerinin bulunduğu The Flame kitabı Robert Faggen ve Alexandra Pleshoyano editörlüğünde geçen hafta yayımlandı.
Kitabın ilk bölümünde 15 Mart 2015 tarihli bir şiir bulunuyor. Cohen’in popüler kültürle ilişkisi en yalın hâliyle “karmaşık” diye özetlenebilirdi. Neslinin sesi (autotune veya melodyne’dan bahsetmiyor) olduğunu, en büyük olduğunu iddia eden, 2020’de başkan adayı olmayı aklından geçiren, (hasbelkader müzik bilen biri olarak) ancak vasat bir deli olarak adlandırabileceğim, anaakımın en değerlisi ve aynı zamanda günün ruhuyla uyumlu bir biçimde en büyük düşmanı Kanye West ile ilgili düşüncelerine dair bir ipucu da tercümemin müsaade ettiği ölçüde aşağıdaki şiirde mevcut. Usta ozan bir miktar kızmış, bir miktar da kıskanmış galiba.
Kanye West, Picasso değil
Kanye West Picasso değil
Ben Picasso’yum
Kanye West Edison değil
Ben Edison’um
Ben Tesla’yım
Jay-Z herhangi bir şeyin Dylan’ı değil
Ben herhangi bir şeyin Dylan’ıyım
Ben Kanye West’in Kanye West’iyim
Yegâne Kanye West’i
Zırva kültürün düzmece değişiminin
Bir butikten diğerine
Ben Tesla’yım
Ben onun bobiniyim
Elektriği bir yatak kadar yumuşak kılan bobin
Ben Kanye West’in olduğunu zannettiği Kanye West’im
O, sahnede kıçınıza tekmeyi basarken
Ben gerçek Kanye West’im
Artık ortalıkta pek takılmıyorum
Hiçbir zaman takılmadım
Ben yalnızca bir savaştan sonra canlanırım
Onu da daha yaşamadık
Hamiş: Şiirin oyuncu ve müzisyen Michael Shannon tarafından seslendirilmiş kaydına aşağıdan ulaşabilir, son dönemde Kanye West’in politik çıkışlarına buralarda eşlenik arayan Müjde Yazıcı Ergin’in Diken’de yayımlanan yazısını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.
Cohen, L. (2018). The Flame: Poems, Notebooks, Lyrics, Drawings (R. Faggen & A. Pleshoyano, Eds.). New York: Farrar, Straus and Giroux.
Kanye West’e vasat bir deli dediğin için şimdi daha cool’sun Onur…! Popüler olan her şeyi vasat görüp, aşağılamak çok doğru, ilerlemeci, müthiş bir yaklaşım. Çok cool birisin Onur…! Leonard Cohen’i yere göğe sığdıramadığın için gerçek bir entelektüelsin Onur…!
merhaba vasat deli,
doğrudan popüler kültür ve popüler müzik çalışıyorum. başka bir yazıda belirttiğim üzere inancım senin de hoşuna gideceğini tahmin ettiğim üzere şudur ki: “Ana akım kültürün altında sırf ana akım diye anlam yokmuş gibi davranmak, sosyal bilimlerin bir kısmının çok uzun süredir yaptığı devasa bir hata.”
popüler kültürün altında anlaşılmaya, anlatılmaya değer birçok şey var. kanye west onlardan biri değil.
sevgiler,
Merhabalar Onur bey,
Cohen ile ilgili çok sınırlı bilgim olmakla beraber Kanye West’i, daha doğrusu müziğini, çok severim. Sizin de mutlaka haberiniz vardır, yıllardır dahi bir prodüktör ve müzisyen olarak adlandırılır, albümleri bir çok müzik otoritesi tarafından takdir edilmiştir, vs. İtiraf edeyim, başta ‘vasat deli’ gibi çıldırmak ve size ‘haddinizi bildirecek’ laflar etmek aklımdan geçti. Sonrasında yazınızda kendinizden ‘hasbelkadar müzik bilen biri olarak’ bahsetmeniz hoşuma gitti ve gerçekten, içtenlikle merak ettim: Kanye, veya müziği hakkında spektrumun uçlarında çok yorum duyup okuyorum, ama müziği çoğunlukla ‘vasat’ bulunmaz. Uzun lafın kısası, neden böyle düşünüyorsunuz? Ben duyduğum şeyin vasat olmadığından epey emin gibiyim ama hasbelkadar müzik bildiğimi de iddia edemem, olsa olsa meraklı bir dinleyiciyim diyebilirim. Umarım yanlış anlamazsınız, çünkü gerçekten merak ediyorum bu yorumunuzun nedenini.
Saygılar, kolay gelsin.
Merhabalar,
Elimden geldiğince kendi durduğum yeri açıklamaya çalışayım. Bir kültürel çıktının bulunduğu toplumsal bağlamdan muaf, steril bir estetik algısıyla değerlendirilmesinin insanlığı benim kişisel olarak nahoş bulduğum yerlere götürdüğünü görüyorum. Müzikle hayatımın çoğu hem amatör hem profesyonel, bir süredir de akademik olarak haşır neşir olmuş ve oluyor olsam da Kanye West’in bütün külliyatını dinlemiş, bunun üzerine bir müzikolojik araştırma yapmış değilim, zira bu başka bir yetkinlik gerektirir. Benim vakıf olduğumu umduğum alan, müziğin toplumsal işlevlerine dair konuşulan alan. Bu bağlamda popülerleşen her türlü müzikal çıktı ilgi alanıma giriyor. Bu alanı popüler kültürü “tü kaka” etmemeye azami özen göstererek yapmaya çalışıyorum.
Ancak, günümüz kültür endüstrisi ihtiyaçları malum, hegemonik kültürün “vekil insan” üretip, tüketme alışkanlığı yeni bir şey değil. Kanye West de bu koşullar altında toplumsal “normalliğini” (olumlu veya olumsuz bir biçimde) kaybeden ilk müzik piyasası ürünü değil. Bu bağlamda durumunun özel olmaktan epey uzak olduğunu düşünüyorum. Özellikle deli olarak adlandırmamın nedeni, toplum tarafından “delirmesi” için belirli bir özgürlük alanı tanınma şerefine nail olmuş biri olduğunu düşünmem. Yani yine vekaletten bahsediyoruz.
Vasatlık mevzuna gelirsek. Dinlediğim kadarıyla (ki, evet külliyatını değil belki ama laf edebilecek kadar fazla işini dinlediğimi söyleyebilirim), bu deliliği ancak ve ancak belirli öngörülebilir popüler müzik dalgaları (İngiliz prodüktörler buna “six month cycle” derler) üzerine olabildiği kadar erken binmeye çabalama noktasına kadar kullanabildiğini görüyorum. Özgünlük elbette son derece tartışmalı bir konu. İşi “herkes bir şekilde özgün” gibi postmodern bir yere getirmeden de özgünlükle ilgili liberal bir şeyler söylemek mümkün. Ancak ben Kanye West’te onu üreten sistemin bir çıktısı olmaktan uzak, dürüstçe beni şaşırtan herhangi bir şey görmüş değilim. Müzik prodüktörlüğü mezunuyum ve duyduklarımın ciddi bir çoğunluğu “text book” kabul edilen şeyler. Aksi olmak zorunda değil, katiyen özgünlüğü buradan tanımlamıyorum; yanlış anlaşılmak istemem. Ancak bu deliliğin izni verilmiş bir insana göre yaptığı işleri gerek toplumsal, gerek müzikal olarak vasat buluyorum. Bunun bir kısmı uzmanlığımın verdiği özgüvenden, diğer kısmı dinlediğim şeyden açıkça etkilenmememden kaynaklıyor. Bu yüzden Kanye West’e, biraz da yazı dilinin doğasına sığınarak, vasat bir deli demekte herhangi bir beis görmüyorum.
Söylediğim şeylerin hepsinin arkasında olduğumu ancak/ve bunların (birkaç son derece niceliksel müzikal veri haricinde) tamamının benim öznel düşüncelerimden ibaret olduğunu bildiğimi zannediyorum anlatabildim.
Umarım yardımcı olmuştur.
Sevgiler,