28 Aralık 2011’de Şırnak’ın Uludere ilçesindeki Roboski (Ortasu) ve Bujeh (Gülyazı) köylerinden 34 kişi, TSK uçaklarının bombardımanıyla öldürüldü. Katliamın üzerinden yıllar geçti, hiçbir fail henüz yargı önüne çıkmadı. Roboski Müzesi ise katliamın unutulmaması ve adalet duygusunun onarılması için mütevazı bir olanak sunuyor.
Gönüllü iştirakiyle ilerleyen bir yarışma sürecinin sonunda kazanan Mimari Tasarım Fikirleri‘nin Roboski Müzesi tasarımı, ev ile müze fikirlerini bir araya getirerek yaşayan bir müze öneriyor.
Roboski Müzesi fikri ilk olarak katliamın yıldönümü 28 Aralık 2012’de Roboskili aileleri ziyaret eden SGDF’liler (Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu) ile Roboskililer arasında geçen görüşmelerde ortaya çıktı. Sonrasında bu fikir etrafında bir araya gelen toplumun farklı kesimlerinden insanlar Roboski Müzesi Girişimi’ni ve nihayetinde Roboski Müzesi yapımı sürecini yürütmek üzere Roboski Müzesi Derneği’ni kurdular. Bu süreçte, üç aşamalı olarak olgunlaştırılan Roboski Müzesi Kampanyası fikri, Roboskili ailelerle bir kez daha paylaşıldı. Yakınlarını bu olayda kaybeden Roboskili köylüler Roboski Müzesi’ne ev sahipliği yapmayı kabul ettiler ve yitirdikleri yakınlarının mezarlarının bulunduğu alanın hemen yanında bu proje için bir araziyi müze için hibe ettiler. Roboski mezarlığının içinde Roboskili aileler ile görüşülerek bir “anıt” projesi hazırlandı. Yapının inşaatı için gerekli finansmanın sağlanması için destek kampanyalarının gerçekleştirilmesi ve inşa edilmesi için bir kolektif inşaat atölyesi kurulması çalışmalar sürüyor.
Herhangi bir maddi ödülün bulunmadığı mimari tasarım yarışması 16 Nisan 2014’de kamuoyuna duyuruldu, 25 ekibin katıldığı yarışmada seçici kurul tarafından belirlenen beş proje için 12 Temmuz 2014’te Ankara’da ön kolokyum düzenlendi. Ön kolokyumda proje sahipleri Roboskili ailelere ve seçici kurula projelerinin sunumlarını gerçekleştirdiler. Süreç sonunda Ozan Öztepe-Derya Ekim Öztepe ekibinin projesinin uygulanması yönünde görüş birliği sağlandı.
Roboski Müzesi ve Anma Yeri, hâlihazırda bir sürekliliği olan “Perşembe” günleri ziyaret ritüelinin bir parçası olması dolayısıyla tek başına bir yapı tasarımından ziyade kamusal alan ve onunla ilişkili bir yapı olmalıydı. Tasarımın çıkış noktası, yapının ritüel aksı üzerinde konumlandırılması, mezarlık yanında yer alan “anıt” projesi ve mezarlık ile ilişkisi üzerine kuruluydu. Geçmiş her zaman anılması gereken bir bilgi olarak muhafaza edilmeli, gelecek ise bugünden kurgulanmalıydı.
Müze için katliamda yaşamını yitiren ailelerin yaşadıkları evler “ortak bir metafor” olarak yorumlandı. “Parçalara ayrılan evler” Roboski Müzesi aracılığıyla yeniden kurgulanarak bir araya getiriliyor. Önerilen kurguda yapının tamamen bütünlenmemesi, kimi bölümlerinin/duvarlarının eksik bırakılması özellikle vurgulanmaya çalışıldı. Ortaya konulan yeni form ile hem “hafıza”nın muhafaza edilmesi hem de yaşamın direnç ile sürekliliğinin vurgulanması amaçlanıyor.
Yapının kullanım alanları, yarışma sonrasında ailelerle ve Roboski Derneği ile yapılan toplantılarla birlikte değerlendirilerek geliştirildi. Yapı, bodrum kat dahil üç kattan oluşuyor. Yaklaşık 600 metrekarelik inşaat alanına sahip yapının bodrum katında servis ve teknik mahaller yer alıyor. Zemin kat müzenin sergi salonundan ibaret. Bu alanda 28 Aralık 2011 günü yaşananlar, yıldönümleri ve adalet beklentisi ile ilgili sunumlar yer alacak. Yaşamını yitiren 34 kişinin gündelik yaşamda kullandıkları giysiler, objeler, çocuklara ait karneler, okul defterleri, kitaplar vb. şahsi eşyalar sergilenecek. Eşyaların geleneksel müze anlayışı bağlamında “cam arkasında” sergilenmesinden ziyade ziyaretçiler ile aktif etkileşim içinde sergilenmesi amaçlanıyor. Sergilemede işitsel ve görsel malzemeler de eşzamanlı olarak ziyaretçilerin bilgisine sunulacak.
Yapının üst katı ise Roboskili ailelerin düşünceleri ve yaşantıları esas alınarak biçimlendiriliyor. Üst katta ailelerin yaşamlarının bir bölümünü geçirebilecekleri mekanlar öngörüldü. Bu katta misafir odası, çok amaçlı oda, okul yaşındaki çocuklar için etüt odası, kütüphane ve küçük yaştaki çocuklar için oyun odası tasarlandı. Yapıyı ziyaret edeceklerin bu katta Roboskili aileler ile bir araya gelebilecekleri düşünüldü.
Kaynaklar: xxi.com.tr, bianet.org
