Örneğine yabancı ülkelerde pek rastlamadığımız, neredeyse her apartmanın bir adının olması artık kanıksadığımız bir konu. Soyadı Kanunu ile birlikte aile konakları yerine yapılan binalara, aile adı veya “hürriyet”, “fazilet” gibi yüceltilen ilkelerin adı veriliyor. Günümüzde de hâlâ apartmanı yaptıran ailenin soyadı, yaptıran kişinin kendi adı, eşinin veya çocuklarının adı, bazen de bir temenni olarak “huzur”, “özveri” ile yapıldığını belirtmek için bu isimler veya “emek”, “özen” adları ya da sadece “gül”, “lâle”, “yasemin” gibi bir çiçek adının apartman adlarında revaçta olduğunu görüyoruz.
Bir bina inşa etmenin bu kadar kolay olmadığı, inşa edilen yapılara azami özen gösterilen ve emek harcanan dönemlerde, bu apartman adlarının girişe nasıl nakşedileceği konusunda da aynı ihtimam gösterilmiş. Özellikle Şişli, Beyoğlu, Beşiktaş, Kadıköy ve Fatih ilçelerinin eski semtlerinde yoğunlukla rastlanan bu apartmanların her birinin adı, dönemin maharetli tabela ustalarının kendilerine has yazı karakterleriyle hayat bulmuş. Sokakta yürürken, yaşlanmış Hollywood aktrisleri gibi buruk bir şekilde ihtişamını koruyan bu apartmanlardan bazılarının adlarının altın varak veya yaldız ile nakşedildiğini görmek mümkün.
Hava akımından bile etkilenen cam üzerine altın varakla yazı işi belki de tabelacılığın en nadide alanlarından. Eskilere dayanan bu meşakkatli tekniği uygulayabilen usta kaldı mı, şüpheliyim. 60’li yıllardan 80’li yılların sonuna kadar yaygın olarak icra edilen bu işin ustaları çalışırken işlerinin görülmesini pek istemez, yardımcılarından çok azına bu işin inceliklerini aktarırmış. Her türlü bilgiye kolaylıkla erişilebilen günümüzde Google bile bu tekniğe ve örneklerine ilişkin çok sonuç sağlamıyor, ama altın varaklı yazı örneklerini kayıt altına alan bazı bireysel koleksiyonlar mevcut. Hatta bunlardan birinin örneği Orhan Pamuk’un Şeylerin Masumiyeti kitabında görülebilir.
Ustalar bu altın varak tekniğini uygulamakla kalmıyor, kendi yazı karakterlerini de geliştiriyorlar. Çoğu çıraklıktan yetişmiş bu ustaların yarattığı yazı karakterlerinin bir kısmı bugün bu işin okulunu okumuş tasarımcıların dahi gıptayla bakabilecekleri nitelikte. Aynı semt içindeki örnekler incelendiğinde, aynı ustanın elinden çıkmış işler hemen kendini belli ediyor. Bazı ustalar çok sade bir tarz benimseyerek Helvetica benzeri bir karakter kullanırken, bazıları el yazısını tercih etmiş ve yazılan isme özel bir süsleme getirmiş. Kimi ustalar ise bir adım öne çıkmış ve işlerini imzalamış.
Fotoğrafların tümüne goldenistanbul.tumblr.com adresinden ulaşabilirsiniz.
